Geestelijke Gezondheidszorg

Wat verstaan we onder geestelijke gezondheidszorg?

 

In zorgvoorzieningen voor geestelijke gezondheidszorg kunnen patiënten terecht voor het herstellen of bevorderen van de psychische gezondheid en kwaliteit van leven. In Vlaanderen worden ze erkend door het Departement Zorg en zijn de voorwaarden voor kwaliteit van zorg vastgelegd in het Kwaliteitsdecreet van 3 mei 2023. 

Types zorgvoorzieningen

 

  • Psychiatrische afdeling algemeen ziekenhuis 

    Een psychiatrische afdeling in een algemeen ziekenhuis (PAAZ) biedt korte opnames aan voor psychiatrische hulpverlening. Opname op de PAAZ gebeurt meestal via een spoedopname.  

     

  • Psychiatrisch ziekenhuis 

    Een psychiatrisch ziekenhuis biedt psychiatrische hulpverlening via dagopnames of een verblijfsopname. Vaak is de opnameduur lang en zijn er gespecialiseerde afdelingen.  

     

  • Psychiatrisch verzorgingstehuis 

    Een psychiatrisch verzorgingstehuis biedt een woonvorm met begeleiding en verzorging aan personen met langdurige, gestabiliseerde psychische problemen of met een mentale handicap.  

     

  • Initiatief beschut wonen

    Een initiatief beschut wonen (IBW) biedt een woonvorm aan voor mensen met psychische problemen die hulp kunnen gebruiken op vlak van wonen en sociale vaardigheden.  

     

  • Verslavingsrevalidatie

    De verslavingsrevalidatie biedt ambulante of residentiële hulpverlening voor personen verslaafd aan illegale drugs, medicatie, alcohol of bepaalde psychoactieve stoffen.  

     

  • Centrum voor geestelijke gezondheidszorg 

    Een centrum voor geestelijke gezondheidszorg (CGG) biedt consultaties aan voor medisch-psychiatrische en psychotherapeutische hulpverlening.  

     

  • Psychosociale revalidatie

    Psychosociale revalidatiecentra richten zich op volwassenen met ernstige psychische zorgnoden. Ze bieden een residentieel of ambulant revalidatieprogramma aan van beperkte duur om vaardigheden van zorgvragers op korte termijn te verhogen.

     

  • Mobiel Team

    Een mobiel team heeft als doel om personen met een ernstige psychische kwetsbaarheid te begeleiden en behandelen in hun eigen leefomgeving. Waar nodig wordt ook ondersteuning geboden aan het persoonlijk en professioneel netwerk van zorgvragers. 

     

Welke indicatoren worden gemeten in de geestelijke gezondheidszorg?

 

Is de zorg veilig?

Suïcidepreventie                        

 

Deze indicatoren brengen bepaalde processen in kaart die van belang zijn bij de preventie van suïcide, namelijk detectie, opvolging, het opstellen van een veiligheidsplan (Safety Planning) en het betrekken van naasten. De indicatorenset werd ontwikkeld op basis van richtlijnen voor hulpverleners in de gezondheidszorg, opgemaakt door het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP). 

Van toepassing voor alle types zorgvoorzieningen in de geestelijke gezondheidszorg.

 

Voorbije meetperiode: in maart 2024 werd een pilootmeting afgerond waaraan 36 zorgvoorzieningen aan deelnamen.

Geplande meetperiode: 60 zorgvoorzieningen nemen deel aan de meting in april - mei 2024.

Eerste resultaten: verwacht begin 2025.

 

Benzodiazepines                                            

Benzodiazepines en Z-drugs zijn een groep geneesmiddelen met een slaapverwekkend en angst remmend effect. Het kan een nuttig geneesmiddel zijn bij angst- en slaapstoornissen, maar eerder enkel voor kortdurend gebruik omwille van bijwerkingen zoals afhankelijkheid en tolerantie. Onderzoek toont aan dat deze middelen vaak door te veel burgers en te lang gebruikt worden. Met deze indicator wordt deze frequentie en duurtijd van het gebruik van benzodiazepines en z-drugs bij zorgvragers in kaart gebracht in Vlaamse zorgvoorzieningen. Voor de berekening van deze indicatoren worden gegevens van voorzieningen uit medicatie en facturatiesoftware samengebracht.

Van toepassing voor volgende types zorgvoorzieningen: psychiatrische afdeling algemeen ziekenhuis; psychiatrische ziekenhuis.

 

Voorbije meetperiode: gegevens uit 2018, 2019 en 2020 van 15 zorgvoorzieningen worden momenteel verwerkt. De indicatoren worden verder ontwikkeld om tot valide en betrouwbare indicatoren te kunnen komen.

Geplande meetperiode: 36 zorgvoorzieningen nemen deel aan de meting in juni 2024, met datacollectie van 2021, 2022 en 2023.

Eerste resultaten: verwacht begin 2025.

 

 

Handhygiëne               

Via een externe audit worden de basisvereisten voor een goede handhygiëne bij medewerkers in het ziekenhuis nagegaan. 

Van toepassing voor volgende types zorgvoorzieningen: psychiatrische afdeling algemeen ziekenhuis; psychiatrische ziekenhuis.

 

Voorbije meetperiodes: 2018, 2019, 2022 en 2023. 

Geplande meetperiode: geen meting gepland in 2024.

Resultaten: de overzichtsresultaten van de meting in 2023 voor de 8 deelnemende zorgvoorzieningen zijn binnenkort beschikbaar. 

 

Somatische zorg              

In 2024 ontwikkelen we een methodiek om de screening van de lichamelijke gezondheid bij een opname in de geestelijke gezondheidszorg in kaart te brengen. 

Van toepassing voor volgende types zorgvoorzieningen: psychiatrische afdeling algemeen ziekenhuis; psychiatrische ziekenhuis.

 

Geplande meetperiode: in 2024 zal er een testfase voor de pilootmeting plaatsvinden die de methodiek zal evalueren.

Resultaten: kunnen pas verwacht worden na evaluatie van de pilootmeting.

 

Vrijheidsbeperkende

maatregelen

In 2024 ontwikkelen we een methodiek om de toepassing van ongeplande afzondering en fixatie bij een opname in de geestelijke gezondheidszorg in kaart te brengen.

Van toepassing voor volgende types zorgvoorzieningen: psychiatrische afdeling algemeen ziekenhuis; psychiatrische ziekenhuis.

 

Geplande meetperiode: indicatoren nog in ontwikkeling.

 

 

Is de zorg persoonsgericht?

 

Behandelplannen                                  

De centra voor geestelijke gezondheidszorg stellen voor elke cliënt bij wie een behandeling wordt aangeboden een behandelplan op, dat de weergave is van een zorgverlening op maat van de cliënt. De indicatoren gaan het proces na van het tijdig aanwezig zijn en het bespreken en herzien van het behandelplan. 

Van toepassing voor volgend type zorgvoorzieningen: centrum voor geestelijke gezondheidszorg.

 

Geplande meetperiode: in juni 2024 nemen 11 zorgvoorzieningen deel aan de meting.

Resultaten: verwacht begin 2025.

 

Zorgplannen                                                                                  

De psychiatrische verzorgingstehuizen dienen voor elke zorggebruiker een zorgplan op te maken. Het zorgplan is een methodisch overzicht van de wijze waarop de zorg van een individuele zorggebruiker vorm krijgt. De indicatoren gaan het proces na van het tijdig aanwezig zijn van een concreet zorgplan, en het actief bespreken en wijzigen ervan met participatie van de zorggebruiker.

Van toepassing voor volgend type zorgvoorzieningen: psychiatrisch verzorgingstehuis.

 

Geplande meetperiodes: er nemen 19 voorzieningen deel aan de meting in juni 2024.

Resultaten: verwacht begin 2025.

 

Begeleidingsplannen               

De initiatieven beschut wonen dienen voor elke zorggebruiker een begeleidingsplan op te maken. Het begeleidingsplan is een methodisch overzicht van de wijze waarop de begeleiding van een individuele zorggebruiker vorm krijgt om de sociale inclusie op maat van en onder regie van de zorggebruiker te ondersteunen en te versterken. De indicatoren gaan het proces na van het tijdig aanwezig zijn van een concreet zorgplan, en het actief bespreken en wijzigen ervan met participatie van de zorggebruiker.

Van toepassing voor volgend type zorgvoorzieningen: initiatieven beschut wonen.

 

Geplande meetperiode: 22 zorgvoorzieningen nemen deel aan de meting in juni 2024.

Resultaten: verwacht begin 2025.

 

Ervaringsmeting familie en naasten 

Het familieplatform ontwikkelde een bevraging om de kwaliteit van zorg te meten en verbeterpunten in kaart te brengen vanuit het perspectief van familieleden en naasten. Zo kan ingeschat worden of een familiebeleid opgesteld door voorzieningen het gewenste effect heeft op families.

Van toepassing voor alle types zorgvoorzieningen in de geestelijke gezondheidszorg.

 

Voorbije meetperiode: in 2023 namen 36 voorzieningen deel. De resultaten op sectorniveau worden in het najaar 2024 verwacht.

Geplande meetperiodes: in 2025.

Resultaten: verwacht begin 2025.

 

Ervaringsmeting GGZ-VPP            

De Vlaamse Patiënten peiling Geestelijke Gezondheidszorg is een bevraging ontwikkeld door het Vlaams Patiëntenplatform vzw. De bevraging peilt naar ervaringen van zorggebruikers in de geestelijke gezondheidszorg over de kwaliteit van zorg. 

Van toepassing voor alle types zorgvoorzieningen in de geestelijke gezondheidszorg.

 

Voorbije meetperiodes: 2019 tot 2023.

Geplande meetperiode: 85 zorgvoorzieningen nemen deel aan de meting in 2024.

Resultaten: voor de resultaten van 2022 verwijzen we naar het jaarrapport. De resultaten van 2023 per type zorgvoorziening zullen binnenkort hier beschikbaar zijn. 

 

Welke resultaten zijn beschikbaar voor de geestelijke gezondheidszorg?

 

Voor geestelijke gezondheidszorg zijn momenteel nog geen resultaten gepubliceerd op deze website. De eerste publicatie voor deze sector is gepland in het voorjaar 2025. 

Klik hier voor het sectorraport van 2022